I xornada do clube de Lectura xoves 6 de
febreiro de 2014. Colexio San Narciso.
E tanto...
Desde a nosa biblioteca, quince rapaces e
rapazas botamos unha ollada aos dous primeiros relatos dunha obra considerada
polos críticos entre as cen mellores do século XX: CANDO PETAN NA PORTA POLA
NOITE de XABIER P. DOCAMPO.
Cando nenos debecíamos por que nos “contasen un
conto”, por oír as historias que viñan dos beizos dos nosos pais ou avós,
cheas de sabedoría, experiencia e fantasía; todas elas cunha ensinanza. Como
lectores e estudantes da literatura galega valoramos este legado tan noso na
tradición oral do país de “contos a carón do lume da lareira” que tanto
insisten os nosos profesores.
Nesta xornada introducímonos na temática do
terror a man dun contacontos, un narrador en terceira que cede a voz aos
personaxes dun viaxeiro e dun ferreiro no relato titulado O espello do
viaxeiro: nel un viaxeiro achégase, canso dunha longa viaxe, a unha ferrería
rexentada por un home tan semellante a el mesmo que parecía o seu propio
reflexo nun espello, agás por unha eiva na pálpebra esquerda. O ferreiro hospédao.
Cean e quentan o corpo con viño ata o punto que a embriaguez condúce os dous
homes a rifar e ferirse mutuamente. Unha ferida causada no ollo do viaxeiro fai
que teña que quedarse na ferrería máis tempo do razoable ata o punto de
sospeitar que o ferreiro estao retendo. Os días pasan e a agonía medra no
viaxeiro ata converterse nun desexo de vinganza para se liberar asestando
varios golpes ao ferreiromentres durmía. Perpetrado o crimen, decide examinar o
seu ollo vendado mais non atopa espello nin obxecto similar no que mirarse en
toda a ferrería. Cando consegue o debecido obxecto que lle devolva o reflexo do
rostro, abraiase ao contemplar a mesma eiva na pálpebra esquerda que sufría o
ferreiro na súa propia faciana. Non da creto... o curioso da narración é que
este home acabará por asumir, como se dunha condena-maldición se tratase, a
vida do home a quen lla arrebatara.
A reflexión que fixemos no grupo comezan polo
termo “estadea”: ao inicio da naración o viaxeiro ve ao lonxe unha luz que
descoñece de onde provén e descarta que seza a estadea. Na nosa tradición oral,
a Santa Compaña ou a figura do “aparecido”
son moi comúns como trazo arquetípico dentro da superstición alimentada polo
medo a andar os camiños de noite tan propio da nosa idiosincrasia popular.
Como toda narración na que interveñen
personaxes, os lectores pomos algo de nós mesmos na lectura, buscámonos na
realidade que viven os personaxes e no seu xeito de actuar. Tanto é así que
sentimos a atafegante atmosfera dun prisioneiro que para saír do cativerio vese
na obriga de matar ao seu carcereiro. Todo crime ten castigo e neste caso a
condena é ocupar o lugar do ferreiro vivindo coma el coa súa muller e fillo.
O segundo relato titúlase O Fornadas. O
característico deste conto é a narración por parte dun personaxe en primeira
que non intervén na acción só é o trasmisor dunha historia que seu pai lle
conta (segundo narrador) confidencialmente... a estrutura é a de "conto
dentro do conto" polo que se solápan dúas estruturas temporais: o tempo do
relato e o tempo do discurso. A historia comeza cun narrador inicial en
primeira que nos introduce nun suceso que coñece polo seu pai; este fíxéralle
prometer que non escribiría nada sobre o acontecido ata a súa morte. A narración
secundaria diríxea o pai en primeira (narrador tetemuña) e baséaa nun recordo
de hai moitos anos. Esta comeza coa descrición dunha malvada vella da
aldea. Os seus actos provocan en catro veciños a carraxe suficiente para darlle
un escarmento. Unha noite
acoden á casa da vella, á que asaltan a golpes entre os catro. O golpe de
gracia dállo o Teixo. Mentres a vella exala o derradeiro alento profire unha
maldición contra este último prometendo vingarse por tan infame acto. Entre as
dúbidas e o medo deciden levala a un forno onde poder desfacerse dela
definitivamente. Mentres as chamas consumen o corpo da vella, de súpeto érguese
sinalando aos rufiáns. A culpa e as circunstancias levan ao Teixo ao cárcere
onde pasa unha estadía consumido polo
remordemento. Finalizada a pena, sae da prisión mais seguirá pagando o
crime: regresa á aldea e sucesivas aparicións da vella desfigurada reclamándoo
en corpo e alma vano atormentando. entre indescritibles pesadelos e dores a
vella arríncalle os órganos e coméndoos ata deixalo baleiro por dentro. De
novo, a maldición condena ao Teixo a non poder tirar coa vida persoalmente senón
que outro debía ser o causante da morte. Nestes incesantes episodios Teixo
atopa a este narrador secundario e pai do narrador principal e desafoga a súa
situación pregándolle que o mate. Co tempo Teixo aparece morto, baleiro coma
"unha zoca", cun golpe na cabeza.
O curioso deste relato é a estrutura narrativa,
que achega a vontade de verosimilitude ao conxunto. A figura da vella só obtén
castigo en vida mais a súa maldade traspasa as fronteiras do sobrenatural. Sobre todo o detallismo formal de como vai
baleirando o corpo do Teixo ata deixalo oco e con el non só marchan as vísceras
senón a alma mudando o carácter. E ao final, ademais de quedar para a próxima sesión para abordar os outros dous realtos deste libro, houbo sorpresa.
Ningún comentario:
Publicar un comentario